Gluten zijn een eiwit en komen van nature voor in tarwe, rogge en gerst. Het eiwit kan zorgen voor klachten als je intolerant of overgevoelig reageert op gluten. Het is mogelijk te eten zonder gluten. Dat moet sowieso als je coeliakie hebt. Er zijn ook veel mensen die glutenvrij eten omdat ze gevoelig reageren op gluten.
Algemeen | Klachten | Behandeling | Oorzaken
Het eiwit gluten zit in alle producten die bereid zijn met tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut; dit zijn namelijk de granen die gluten bevatten. Gluten zitten daarom in nagenoeg al het brood, pasta, koekjes, soep en sausjes. Wie coeliakie heeft moet elk spoortje gluten, hoe klein ook, in producten te vermijden. Bij andere vormen van glutenintolerantie is de mate waarin gluten moeten worden weglaten afhankelijk van de ernst van de intolerantie.
Bij mensen met coeliakie of dermatitis herpetiformis is er sprake van een intolerantie voor gluten. De gluten beschadigen het slijmvlies van de dunne darm, waardoor het lichaam bouwstoffen uit de voeding slecht opneemt.
Een lange tijd werd gedacht dat coeliakie een zeldzame intolerantie was die al kinderleeftijd ontdekt werd. Inmiddels blijkt dat maar liefst één procent van alle mensen coeliakie heeft. Dit zijn in Nederland zo’n 160.000 mensen. De intolerantie kan op latere leeftijd ontstaan; tweederde van alle nieuw ontdekte gevallen van coeliakie is bij volwassenen.
Wie gevoelig reageert op gluten, en geen coeliakie heeft, zullen de darmvlokken niet worden aangetast zoals bij mensen met coeliakie. Wel kan een tijdelijke doorlaatbaarheid van de darmwand ontstaan, waardoor de gluten toch worden doorgelaten en klachten veroorzaken. Overgevoeligheid voor gluten of glutensensitiviteit is niet makkelijk aantoonbaar door testen – het is een conclusie die getrokken kan worden als mensen een tijd lang geen gluten hebben gegeten en daardoor bepaalde klachten niet meer hebben.
Coeliakie ondermijnt het hele afweersysteem, en is verantwoordelijk voor spijsverteringsklachten (chronische diarree, verstopping, opgeblazen gevoel en buikpijn). Ook speelt het een rol bij het ontstaan van andere ziektes, zoals botontkalking, bloedarmoede, vermoeidheid, depressie en zelfs onvruchtbaarheid en miskramen.
Ook glutensensitiviteit veroorzaakt zogenaamde ‘vage’ klachten zoals vermoeidheid, allergieën, astma en eczeem.
De irritatie van het slijmvlies van de dunne darm zorgt niet alleen voor een onregelmatig en afwijkend ontlastingspatroon, maar leidt er ook toe dat je minder voedingsstoffen opneemt. Hierdoor kunnen tekorten aan belangrijke bouwstoffen ontstaan. Daarnaast vermindert je verzadigingsgevoel, waardoor je sneller te veel eet, wat tot overgewicht kan leiden. De gevolgen van coeliakie zijn vervelend en kunnen zeker ernstig worden als de situatie lang duurt, neem daarom de symptomen altijd serieus.
Wie coeliakie heeft, moet zich houden aan een streng glutenvrijdieet. Vaak verdwijnen de klachten bij het volgen van dit dieet. Ook het slijmvlies van de darm zal zich herstellen. Na enkele maanden is het slijmvlies weer in staat voedingsstoffen op te nemen. Coeliakie wordt door een arts vastgesteld met een dunnedarmbiopsie.
Er zijn ook mensen die geen afwijkingen hebben aan de darmen en toch klachten ervaren als ze tarweproducten eten. Als alle andere oorzaken van de klachten zijn uitgesloten, zoals het prikkelbare darm syndroom, een voedselallergie of de ziekte van Crohn, is het het proberen waard of er winst kan worden geboekt met glutenvrij te eten.
Toch zijn er ook veel mensen die glutenvrij eten, zonder dat bij hun de diagnose coeliakie is gesteld. De meeste redenen die gegeven worden om glutenvrij te eten zijn:
Omdat gluten de belangrijkste oorzaak van de symptomen van coeliakie zijn, hebben mensen met coeliakie het meest baat bij een glutenvrij dieet. Dit is een dieet zonder granen als tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut. Veel producten bevatten deze granen zelf niet, maar kunnen toch sporen van gluten bevatten. De producten hiervan zijn wettelijk verplicht om deze allergeneninformatie op de verpakking te zetten.
Als je een glutenvrij dieet volgt, verdwijnen je klachten vaak helemaal. Ook het slijmvlies van je dunne darm herstelt, waardoor je weer voldoende voedingsstoffen kunt opnemen.
Ook zonder coeliakie kan je lichaam reageren op gluten. Waar de één prima drie keer per dag gluten kan eten, heeft de ander al na een enkele boterham of koekje last van buikpijn, een suf gevoel of misselijkheid. De enige manier om erachter te komen hoe je reageert op gluten is om ze een tijdje uit je dieet te halen. Dan merk je pas wat het effect van gluten is op jouw lichaam. Wees je er van bewust dat granen een belangrijk onderdeel zijn van onze dagelijkse voeding. Door gluten en dus granen weg te laten in je voeding kun je hierdoor een gebrek aan vitamines (B en E) oplopen, maar ook aan ijzer. Denk daarom goed na over volwaardige vervangers en maak een bewuste keuze.
De symptomen van coeliakie worden veroorzaakt door een intolerantie voor gluten, een eiwit dat in bepaalde granen voorkomt.
Voor veel mensen zijn buik- en darmklachten een reden om glutenvrij te gaan eten. Gluten zijn moeilijk te verteren en verminderen zodoende de darmgezondheid. Dit kan voor allerlei klachten zorgen zoals een opgeblazen gevoel, buikpijn en gasvorming. Door glutenvrij eten komen je darmen meer tot rust, waardoor deze zich kunnen herstellen.
